Wiele osób, które trafiają do mojego gabinetu, mówi o tym, że ma niskie poczucie własnej wartości. Chcą pracować w tym temacie, obawiają się jednak, że będzie to „trudna praca, wymagająca wysiłku”. I nie mylą się – ta praca wymaga wysiłku, zaangażowania i czasu. Jest trudna, ponieważ wiąże się ze spoglądaniem w zakamarki własnego umysłu i emocjonalnego świata. Wymaga konfrontacji ze sobą, własnymi emocjami, myślami, przekonaniami. Co zatem zrobić aby ta praca była łatwiejsza?

Początki

Poczucie własnej wartości, można zdefiniować jako wewnetrzną samoocenę – czyli sposób w jaki sami siebie oceniamy, na co dajemy sobie pozwolenie, co widzimy jako powinność. To obszar, który zaczyna się rozwijac już we wczesnym dzieciństwie. Poczucie własnej wartości składa się z dwóch elementów:

  • ogólnego poczucia własnej wartości – stały element, zmienny w bardzo wąskim zakresie
  • relatywnego poczucia własnej wartości – zmienny element, wpływają na niego oceny innych, przeżywane sytuacje

Zupełnie oczywiste jest pytanie „skąd bierze się poczucie własnej wartości, tak w ogóle?”. Głównie z dwóch obszarów życiowych – wczesnego dzieciństwa oraz wszystkiego, co wydarzyło się później. Fundamenty stanowią zatem:

  • doświadczenia z dzieciństwa (jak byliśmy oceniani, jak interpretowano nasze zachowania, za co nas nagradzano, a za co karano, w jaki sposób z nami rozmawiano, czy zwracano uwagę na świat emocjonalny i uważność – to wszystko wpływa na budowanie wewnętrznego obrazu siebie)
  • wszystkie dalsze doświadczenia życiowe – relacje z ludźmi, sytuacje związanymi z edukacją i pracą oraz sytuacje na które nie mamy wpływu, jak choroby bliskich czy ich strata

Jednak najsilniej, na budowanie wewnętrznego obrazu siebie, czyli poczucia własnej wartości, wpływa okres dzieciństwa. To co sie wtedy dzieje, jak jesteśmy traktowani – głównie przez osoby dorosłe, kształtuje globalny obraz o sobie.

Dlatego okres dzieciństwa ma niebagatelne znaczenie, w budowaniu zdrowego, silnego i stabilnego poczucia własnej wartości. Działania w tym kierunku mają sprawić, że nastolatek czy osoba dorosła,  może na tych fundamentach zbudować stabilny dom, w postaci zdrowych relacji prywatnych, zawodowych oraz relacji z samym sobą czy satysfakcji życiowej.

W życiu niemal każdego człowieka zdarzają się sytuacje, które silnie wpływaja na relatywne poczucie włąsnej wartości – to te zdarzenia, które bardzo silnie przeżywamy emocjonalnie. Nie zagraża to jednak ogólnemu poczuciu własnej wartości, jeżeli jest ono silne, stabilne i zdrowe. Wówczas mamy szansę, na relatywnie szybki na powrót do równowagi i dobrostanu psychicznego.

Czy  warto budować zdrowe, silne i stabilne poczucie własnej wartości u dzieci?

Odpowiedź jest oczywiście twierdząca. Zdrowe, silne i stabilne poczucie własnej wartości, otwiera możliwości do budowania, satysfakcjonującego życia i odczuwania szczęścia, a taże uiejętności „wychodzenia” z sytuacji trudnych. Taka praca rodziców czy nauczycieli, to fundament do dalszego rozwoju – wpływa na nawiązywane relacje prywatne, zawodowe, podejmowane decyzje oraz wybory życiowe.

Brak dbałości o ten obszar sprawia, że w dorosłym życiu, staramy się „podnieść” relatywne poczucie własnej wartości, by szybko i bezboleśnie poczuć się lepiej. Najczęściej wybieramy mechanizmy takie jak:

  • zakupy (mają wskazać naszą wartość)
  • porównywanie do innych (żeby poczuć, że mamy lepiej)
  • utożsamianie z grupą społeczną/zawodową (jesteśmy wartościowi, bo wykonujemy zawód lekarza; problem pojawia się gdy przestajemy przenależeć do określonej grupy społecznej)

Mam nadzieję, że lektuta artykułu nie pozostawia wątpliwości – poczucie własnej wartości wpływa na wszystkie obszary życia, czy tego chcemy czy nie. Dlatego to absolutnie podstawowy obszar o który należy zadbać w przypadku dzieci (biologicznych, adoptowanych, przysposobionych) lub dzieci z którymi pracujemy. Dzięki temu wyposażamy dziecko w zasoby, które je wzmacnia, buduje. A jak wszyscy wiemy, społeczeństwo składa sie z jednostek. Im więcej szczęsliwych i usatysfakcjonowanych jednostek, tym bardziej szczęśliwe, zdrowe i radosne społeczeństwo.

Jednak to nie wszystko – przez pryzmat poczucia własnej wartości mamy szansę na to by, przysłowiową szklankę widzieć do połowy pełną lub do połowy pustą. Co ma znaczenie nie tylko w codziennym życiu lecz i w  sytuacjach trudnych czy kryzysowych.

Co jest ważne w budowaniu zdrowego, silnego, stabilnego poczucia własnej wartości u dzieci?

Obszarów jest wiele, jednak te podstawowe to:

  • komunikacja (forma wypowiedzi, używane słowa, werbalna karanie i okazywanie dezaprobaty, mowa niewerbalna)
  • przekazywane wartości (przez własne zachowania, które dziecko będzie powielać)
  • nagradzanie/karanie (w kategoriach psychicznych, fizycznych, materialnych)
  • wiedza dorosłych – znajomość i zrozumienie faz rozwojowych, przez jakie przechodzi dziecko (gdy rozumiemy, że dziecko „nie panuje” nad emocjami, bo jego struktury mózgowe nie sa na to gotowe, łatwiej zachować spokój, i cierpliwość)
  • „włączanie” empatii (warto zadać sobie pytanie „jak ja w takiej sytuacji chciałbym/chciałabym być potraktowana/potraktowany?”)
  • powielanie lub brak powielania stereotypów (ich powielanie wpływa na obniżenie poczucia własnej wartości u dziecka)
  • inteligencja emocjonalna rodzica/nauczyciela (umiejętność rozpoznawania stanów emocjonalnych własnych oraz innych osób, a także zdolność wykorzystywania własnych emocji oraz radzenia sobie ze stanami emocjonalnymi innych osób)
  • zrozumienie dziecka i jego potrzeb (nawet gdy wydają się nieadekwatne lub absurdalne)
  • postawa osoby dorosłej wobec dziecka (w myśl powiedzenia „dzieci i ryby głosu nie mają” czy wręcz przeciwnie?)
  • przekonania dotyczące dziecka (negatywne przekonania wobec dziecka, uruchamiają schemat samospełniającej się przepowiedni – to znaczy, że doświadczasz tego, co jest spójne z Twoim sposobem myślenia. Jeśli uważasz, że Twoje dziecko lub uczeń jest niegrzeczny, będzie on przejawiał zachowania, które potwierdzą Twoje niezdrowe przekonanie)

Jak zatem widać obszarów, które dotyczą budowania zdrowego, silnego i stabilnego poczucia własnej wartości jest wiele (ja wymieniłam zaledwie podstawowe). Jeśli rozumiesz jak ważny jest to element życia, zapraszam Cię do dwumiesięcznej wspólnej przygody –  Wakacyjnej Grupy Wsparcia.

Dotychczasowe warsztaty prowadzone dla rodziców i nauczycieli, zainspirowały mnie to zapropoowania takiego sposobu wsparcia. Zatem Wakacyjna Grupa Wsparcia to autorski, dwumiesięczny projekt (lipiec – sierpień 2018), podczas którego chcę się dzielić swoją wiedzą i doświadczeniami zadowowymi oraz poszukiwać wraz z Tobą odpowiedzi na pytania, rozwiewać Twoje wątpliwości.  Chcesz wiedzieć więcej? Zapraszam -> klik.

Jeżeli idea Wakacyjnej Grupy Wsparcia Ci się podoba, a nie wszystko jest dla Ciebie oczywiste – nie krępuj się i napisz do mnie: psychetee@gmail.com. Znajdziesz mnie także na profilu na Facebooku. Więcej o mnie i moim doświadczeniu zawodowym dowiesz sie tutaj -> klik.