„Nie jesteś sama” to poruszający dokument Karoliny Domagalskiej, który w wyjątkowy sposób eksploruje kwestie aborcji i praw reprodukcyjnych w Polsce. O czym jest ten dokument? Czy warto go obejrzeć? Dowiedz się!
O czym jest ten film?
Przede wszystkim, jest to film dokumentalny, co ma ogromne znaczenie. Dowiadujemy się z tego filmu nie tylko o tym, jak wygląda temat aborcji ze strony społecznej i politycznej. A przede wszystkim kto w polskim państwie zajmuje się tym tematem najbardziej aktywnie, pomagając osobom potrzebującym. Czyli kto wykonuje pracę państwa.
Tę pracę wykonują cztery osoby. Tyle liczy zespół Aborcyjnego Dream Teamu (tak było w trakcie tworzenia filmu, dzisiaj w ADT są trzy osoby). Jako psycholożka, widzę w tym filmie głęboko ludzką opowieść, która oddaje hołd odwadze i sile kobiet, siostrzeństwu i człowieczeństwu. Jednocześnie ukazując psychiczne i emocjonalne zmagania bohaterek w obliczu restrykcyjnych przepisów prawnych.
Kim są aborcjonistki i pomagaczki w aborcji?
Wiele osób będzie oglądać ten film właśnie po to, żeby się dowiedzieć „kim są te osoby”. Z filmu, choć nie tylko, dowiadujemy się, że osoby pomagające w aborcjach, w osobie potrzebującej widzą człowieka.
Człowieka, który potrzebuje wsparcia, który się boi, być może czuje bezradność, nie ma wsparcia i wiedzy, jest w sytuacji w której nie potrafi sobie pomóc. Czasami to człowiek, który czuje, że jest w potrzasku, bo nie ma wsparcia i jest traktowany przedmiotowo, przemocowo przez najbliższych. Jak przypadek kobiety, która zgłosiła się do Justyny Wydrzyńskiej po pomoc. Justyna za udzielenie tej pomocy została skazana, a uzasadnienie wyroku brzmiało „winna udzielenia pomocy”.
Wszystkie bohaterki tego filmu to osoby, które widzą w człowieczku człowieka. To osoby, których naczelną zasadą postępowania jest pomoc. Nie opresja, szantaż, rozliczenia czy szacowanie na ile ktoś ma z nimi wspólne zdanie, poglądy, podejmował podobne decyzje.
Ten człowiek jest ważny niezależnie od przekonań, wyborów politycznych, niezależnie od wszystkiego innego. Pomoc jaką oferuje Aborcyjny Dream Team nie jest uzależniona od ukrytych wytycznych, bo ich nie ma. Pomocy udziela się osobie, która jej potrzebuje.
Życzyłabym sobie i wszystkim osobom żyjącym w Polsce (i nie tylko), by państwo spełniało taką rolę. By państwo dawało nam ochronę i dbałość (zapewnianą przez Konstytucję), niezależnie od tego wszystkiego. Film „Nie jesteś sama” pokazuje, że państwo tego nie robi. Zamiast państwa robią to osoby takie jak Natalia, Kinga czy Justyna. Osoby, które zebrały się i działają razem, by pomagać innym. Osoby, które nie mają wielkiego zaplecza finansowego czy politycznego. Nie mają wstawienników. Działają, bo uważają, że opresja i przemoc jaka spotyka osoby w niechcianej ciąży, nie powinna mieć miejsca.
Kim są osoby, które chcą aborcji?
Dla niektórych osób, korę będą oglądać ten dokument interesujące są osoby pod drugiej stronie – te, które chcą aborcji. Często spotykam się z narracją, że przecież „zdarzają się dramaty i wtedy kobieta potrzebuje aborcji”. Nie zgadzam się z tym. Moje podejście jest bardzo bliskie Natalii Broniarczyk, Justynie Wydrzyńskiej i Kindze Jelińskiej – aborcji potrzebuje każda osoba (kobieta, osoba niebinarna, transpłciowa), która znajduje się w niechcianej ciąży.
Warunkiem aborcji nie jest ciąża z gwałtu, brak pieniędzy na życie czy bycie w kryzysie bezdomności czy braku pracy. Tym warunkiem jest fakt, że osoba w ciąży, tej ciąży nie chce. To nie potrzeba „dramatu” by aborcja była potrzebna. Wystarczy decyzja osoby w ciąży. Wyraźnie możemy zobaczyć w tym filmie dlaczego ta postawa jest tak ważna. I dlaczego, żyjąc w Polsce mamy tak wielkie szczęście, że Natalii, Justynie i Kindze chce się walczyć – o nas, za nas, dla nas! Ich walka, to walka o nasze zdrowie, życie i podmiotowość.
Dlatego w dokumencie poznajemy również historie osób, które zdecydowały się na aborcję. Każda z tych opowieści jest inna, choć łączy je wspólny mianownik: pragnienie wolności wyboru i godności. Wspomnianej przeze mnie podmiotowość. Reżyserka z wyczuciem i empatią ukazuje wewnętrzne konflikty swoich bohaterek, ich lęki i nadzieje. Dzięki temu oglądając ten film można z łatwością wczuć się w ich sytuację.
Ważnym elementem filmu jest ukazanie, jak aborcja wpływa na zdrowie psychiczne kobiet, ich poczucie własnej wartości i relacje z otoczeniem. Nie ma czegoś takiego jak syndrom poaborcyjny. Wiele badań wykazuje, że osoby po aborcji czują ulgę, niezmiernie rzadko żałują tej decyzji. Nielicznym wyjątkiem bywa aborcja w sytuacji ciąży chcianej, wyczekiwanej.
Smutek, żal, strata odczuwane po wykonaniu aborcji?
Czasami aborcja nie wynika z niechcianej ciąży, a z uwarunkowań biologicznych – np. wad letalnych. Wówczas osoba, która pragnęła być w ciąży również może zdecydować się na aborcję. Żal i smutek, które pojawiają się po aborcji, nie dotyczą wówczas samej aborcji, a braku możliwości spełnienia pragnienia o urodzeniu zdrowego dziecka.
Jako psycholożka, doceniam sposób, w jaki film ukazuje mechanizmy radzenia sobie z trudnymi emocjami oraz poszukiwanie wsparcia w sieci społecznej. Widzimy kobiety, które pomimo trudności, jakie przeszły, znajdują w sobie siłę do dalszego życia i walki o swoje prawa. Film pokazuje również, jak ważna jest rola wsparcia społecznego. Zarówno ze strony bliskich, jak i organizacji aktywistycznych – w procesie dbałości o zdrowie, jak i w procesie zdrowienia.
Dlaczego sieć wsparcia ma znaczenie?
Nie jest to zaskakujące – jak pokazuje wiele badań, sieć wsparcia społecznego ma dla nas ogromne znaczenia. Świetnie, jeśli sieć stanowi rodzina, jednak często okazuje, że tak nie jest. Budujemy sieć wsparcia poza rodziną pochodzenia. Tworzymy tzw. rodziny z wyboru. Troska i wsparcie społeczne mają znaczący wpływ na zdrowie psychiczne i fizyczne człowieka. Według badań:
- redukują stres: osoby, które doświadczają wsparcia emocjonalnego, mają niższy poziom kortyzolu (zwanego hormonem stresu). Pomaga to w zmniejszeniu odczuwania stresu i jego negatywnych skutków na organizm (Cohen & Wills, 1985).
- wpływają na poprawę zdrowia psychicznego: troska i wsparcie są silnie związane z niższym ryzykiem depresji, lęku i innych trudności związanych ze zdrowiem psychicznym. Poczucie bycia osobą zauważoną, szanowaną, wspieraną zwiększa poczucie własnej wartości i dobrostanu emocjonalnego (Taylor, 2011).
- wzmacniają układ odpornościowy: wsparcie społeczne może poprawić funkcjonowanie układu odpornościowego, co sprawia, że organizm jest bardziej odporny na choroby (Uchino, 2006).
- wydłużają życie: osoby, które mają silne więzi społeczne, żyją dłużej. Brak wsparcia społecznego może zwiększać ryzyko przedwczesnej śmierci na równi z czynnikami takimi jak palenie papierosów czy otyłość (Holt-Lunstad, Smith & Layton, 2010).
- wspierają poprawę zdrowia: osoby z przewlekłymi chorobami, które mają wsparcie emocjonalne, często lepiej funkcjonują w chorobie i mają wyższe szanse na poprawę jakości funkcjonowania (DiMatteo, 2004).
Jak się ma do tego polska rzeczywistość? W „Nie jesteś sama” ten wątek jest bardzo wyraźnie pokazany. Nie tylko ze względu na postawę pomagaczek w aborcji, a również państwa. Przepisy dotyczące aborcji w Polsce są jednym z najostrzejszych w Europie, co wprowadza dodatkowy stres i poczucie izolacji u kobiet zmuszonych do podejmowania trudnych decyzji.
Z filmu wybrzmiewa pytanie o granice wolności osobistej i moralność systemów prawnych, które wpływają na życie jednostek.
Czy „Nie jesteś sama” to trudny film?
Poruszana w dokumencie Karoliny Domagalskiej tematyka, nie jest łatwa, ponieważ taką ją tworzy państwo polskie. Dziesiątki lat temu aborcja była w Polsce legalna i dostępna. Od 1993 roku, dostępność aborcji została znacząco ograniczona – bo była stworzona nie dla kobiet, a w ramach sojuszu polityczno-kościelnego. Dlatego ten temat jest trudny. Od momentu zapadnięcia wyroku pseudo Trybunału Konstytucyjnego jest jeszcze gorzej.
Pod względem technicznym, dokument jest świetnie zrealizowany. Intymne wywiady przeplatane są sugestywnymi obrazami codziennego życia bohaterek, co nadaje filmowi autentyczności i głębi. Muzyka i montaż dodatkowo wzmacniają przekaz filmu, pozwalając na empatyzowanie z bohaterkami i lepsze ich zrozumienie.
I choć film pokazuje również okres strajków w Polsce i agresji, z jaką spotykały się osoby z ADT, to jednak jest w moim odczuciu kojący. Pokazuje, że kiedy system nas zawodzi, kiedy lekarze wolą czekać na naszą smierć (jak w przypadku Izabeli z Pszczyny), to są osoby takie jak Natalia, Justyna czy Kinga. To one niosą pomoc, to one dzielą się wiedzą, one nas nie zostawią. One piszą z nami, kiedy wykonujemy aborcje i nie wiemy czy to co dzieje się z naszym ciałem jest ok. One dbają o naszą podmiotowość i godność. Dbają o nasze zdrowie i życie.
To bezcenne, że są naszym kraju osoby, które pomimo takiego hejtu i agresji, totalnego braku wsparcia rządowego chcą pomagać innym. Niezależnie od wszystkiego. I wciąż to robią.
Czego jeszcze dowiesz się z filmu „Nie jesteś sama”?
Dowiesz się jak wygląda temat praw kobiet – praw związanych ze zdrowiem, zdrowiem reprodukcyjnym, zdrowiem seksualnym, z możliwością przeżycia lub nie. Nawet w trakcie przebywania w szpitalu – kiedy dla lekarza bardziej istotne jest to czy serce płodu bije, niż to czy sepsa nie zabije jego matki.
To film, który okazuje jak głębokie może być międzyludzkie wsparcie, troska, zrozumienie i akceptacja zaistniałej sytuacji. Film, w którym jak na dłoni mamy pokazaną altruistyczną postawę, w ramach której człowiek jest na pierwszym miejscu.
W tym filmie widzimy także jakie są konsekwencje psychiczne i społeczne restrykcyjnych przepisów i dlaczego Natalia Broniarczyk, w debacie o aborcji mówi o tzw. białej kartce, o której więcej pisałam tutaj.
Ten film, to nie tylko ważny głos w debacie publicznej, a także hołd dla odwagi i determinacji osób walczących o swoje prawa i prawa innych osób. Film ten z pewnością przyczyni się do podniesienia świadomości społecznej i promowania empatii wobec osób mających trudne decyzje do podjęcia.
Nie można tutaj nie wspomnieć o działaności Women Help Women – to właśnie na tej stronie bezpiecznie zakupisz tabletki do wykonania aborcji farmakologicznej. Jak przeczytasz na stronie:
Najprostszym i najszybszym sposobem skontaktowania się z nami jest napisanie emaila na adres info at womenhelp.org
Women Help Women, strona www: https://womenhelp.org/pl/page/695/kontakt
Nasz zespół pracuje online na całym świecie. Możesz pisać do nas po polsku, angielsku, portugalsku, hiszpańsku, francusku i tajsku, jesteśmy codziennie do twojej dyspozycji.