Prokrastynacja, to nic innego jak odkładanie na później tego, co mamy do zrobienia. Każdy z nas w jakimś momencie swojego życia staje się na chwilę takim „prokrastynatorem”. Problem zaczyna się kiedy odkładamy na później określoną grupę zadań lub ogólnie większość zadań.
Najbardziej jest to widoczne w grupie studentów. Szacuje się, że 25%-75% studentów odkłada na później zadania związane obowiązkami akademickimi. Badania z 2007 roku wykazały, że nawet 80%-95% studentów, zwleka z wykonywaniem zadań akademickich regularnie! Natomiast badania z 1997 roku pokazały, że powodem nie ukończenia studiów doktoranckich jest odkładanie zadań na później.
Co o prokrastynacji mówią naukowcy?
Według badaczy takich jak Ferrari, Johnson i McCown, odpowiedzialne są za to zniekształcenia poznawcze, takie jak:
1. Przecenianie ilości czasu jaki pozostał do wykonania zadania
Wydaje się, że przecież 5 dni to mnóstwo czasu. Prawie tydzień, a zadanie zajmie zaledwie dwie, no może trzy godziny więc nie ma się czym martwić. W końcu „Nadgorliwość gorsza od faszyzmu”.
2. Przecenianie poziomu motywacji w przyszłości
Poczucie, że za dwa dni, będzie się chciało bardziej. Teraz nie jest odpowiedni moment. Gdy zachce mi się bardziej i poczuję się zainspirowana, wykonanie zadania będzie łatwiejsze i przyjemniejsze. Poczekam na ten moment. Cierpliwie jak prawie nigdy.
3. Lekceważenie obiektywnej ilości czasu, jaka będzie potrzebna do wykonania zadania
Przecież zadanie nie jest takie trudne, dwie godziny i po sprawie. Dlatego można je zrobić nawet w dzień terminu ostatecznego. Skoro tak niewiele potrzeba, żeby je wykonać, nie ma się co martwić.
4. Błędnie założenie, że do wykonania zadania niezbędny jest odpowiedni nastrój lub wena
Dzisiaj nie mam weny, nie jestem w nastroju. Dzisiaj jest klimat na coś innego, np. posprzątam mieszkanie, posegreguje lakiery do paznokci albo nadrobię zaległości w oglądaniu filmów. Znacie to? Często jednak ów zmiana nie nadchodzi, szczególnie gdy zadania jakie należy wykonać należą do grupy tych, których zwyczajnie nie lubimy robić.
Czynnikiem, który najsilniej wpływa na zwlekanie jest pogląd, że aby coś zrobić, trzeba czuć się zainspirowanym i zmotywowanym, w momencie rozpoczynania zadania. W rzeczywistości wygląda to tak, że czekanie na inspirację czy motywację może spowodować, że zadania nie wykonasz nigdy. Każdy z nas ma takie dziedziny, w których zwyczajnie nie lubi być aktywny (nie ta dziedzina, nie ten zespół). Mimo wszystko zadanie samo się nie zrobi.
Negatywne skutki prokrastynacji
Powyżej przytoczyłam badania dotyczące studentów. Jednak nie tylko oni zwlekają. Dotyczy to również innych. Joseph Ferrari, profesor Uniwersytetu DePaul (Chicago) twierdzi, że około 20 procent Amerykanów cierpi na przewlekłe odkładanie zadań na później. Nie tylko sporadycznie odkładają na potem, stało się to ich stylem życia. Wiąże się to z wieloma zadaniami, dotyczącymi podstawowego funkcjonowania, jak płacenie rachunków po wyznaczonym terminie, rozpoczynanie pracy nad projektem na kilkadziesiąt godzin przed terminem oddania, opóźnianie zakupów na Wigilię czy urodziny bliskich do ostatniej chwili, a także składanie zeznań podatkowych z opóźnieniem.
Niestety odkładanie na później wpływa nie tylko na sytuacje w szkole, na uczelni czy w pracy. Wpływa na zdrowie psychiczne. W badaniu z 2007 roku naukowcy wykazali, że grupa studentów cierpiących na odkładanie na później, z początkiem semestru ma znacznie zaniżony poziom stresu oraz częstotliwość zgłaszania chorób, w porównaniu z innymi studentami. Jednak gdy semestr dobiega końca, sytuacja diametralnie się zmienia. Wówczas poziom stresu jest znacznie podniesiony, a studenci częściej pojawiają się u lekarza.
Kolejnym obszarem życia, który może poważnie ucierpieć przez prokrastynację są relacje międzyludzkie. Najczęściej relacje z rodziną, przyjaciółmi czy bliskimi współpracownikami. Poprzez odkładanie rzeczy na potem, obciążasz innych, często przerzucając na nich odpowiedzialność. Jeśli w ostatniej chwili okazuje się, że nie wykonujesz swoich zadań, ludzie od Ciebie zależni mogą poczuć się wykorzystani, oszukani i urażeni. Łatwo im wówczas wywnioskować, że nie mogą na Ciebie liczyć. Szczególnie, jeśli odkładanie na później zdarza Ci się regularnie.
15 kluczowych powodów odkładania na później
Można wyszczególnić powody odkładania na później. W większości przypadków wynikają z wymówek czy racjonalizacji. Tuckman, Abry oraz Smith podają, że istnieje 15 kluczowych powodów:
1. Brak wiedzy co robić
2. Brak wiedzy jak zrobić
3. Brak chęci, żeby zrobić
4. Brak zainteresowania tym czy zadanie zostanie wykonane czy nie
5. Brak zainteresowania, kiedy zadanie zostanie wykonane
6. Brak odpowiedniego nastroju, by wykonywać określone zadanie
7. Nawyk odkładania do ostatniej chwili
8. Wiara w lepszą jakość pracy pod presją czasu
9. Poczucie, że dane zadanie można wykonać właściwie w każdej chwili
10. Brak inicjatywy aby zacząć
11. Zapominanie
12. Obwinianie choroby lub złego stanu zdrowia
13. Czekanie na odpowiedni moment
14. Potrzeba czasu by pomyśleć o zadaniu
15. Opóźnianie wykonania jednego zadania, na rzecz wykonywania innego
Czym osoby, które odkładają na później różnią się od tych, które tego nie robią?
W większości przypadków odkładanie na później nie jest oznaką tego, że dzieję się coś bardzo złego. Przecież każdy z nas czasami to robi. To powszechna tendencja. Problem zaczyna się gdy zwlekanie zaczyna być chroniczne. Wpływa to bardzo mocno na codziennie funkcjonowanie, zdrowie psychiczne, życie prywatne oraz zawodowe. Nie jest to kwestia braku umiejętności zarządzania czasem czy zadaniami. To coś, co Joseph Ferrari nazywa nieprzystosowawczym stylem życia.
Osoby, które nie odkładają zadań na później skupiają się na tym, co ma być zrobione. Mają bardzo silne poczucie tożsamości osobistej, dzięki czemu mniej ważny jest dla nich tzw. szacunek społeczny (jak myślą o mnie inni), a bardziej istotne jest ich poczucie własnej wartości (jak ja o sobie myślę), powiedział dr Joseph Ferrari w wywiadzie dla American Psychological Association.
Psycholog Piers Steel mówi o tym, że osoby, które nie odkładają zadań na później, cechują się wysoką sumiennością, a co za tym idzie samodyscypliną, wytrwałością oraz odpowiedzialnością osobistą.
Podsumowując
Poddanie się zniekształceniom poznawczym jest bardzo proste. Zapewne każdemu z Was wielokrotnie to się zdarzyło. Nie oznacza to jednak, że nie da się z tym nic zrobić. Na to, by poradzić sobie z prokrastynacją, są sposoby. Dowiecie się o nich w moim następnym artykule, już za tydzień!
Jeśli masz problem z odkładaniem zadań na później, napisz do mnie! Chętnie się pomogę Ci znaleźć rozwiązanie.
