O rehabilitacji seksualnej mówi się w Polsce bardzo niewiele. To wielka strata nie tylko dla osób, które jej potrzebują, a również dla tych, którzy chcieliby temat seksualności zrozumieć lepiej.
SEKSualność człowieka czyli właściwie co?
Seksualność człowieka to bardzo szeroki obszar. Wbrew pozorom nie dotyczy jedynie seksu, jak wiele osób myśli widząc w słowie SKEKSualność jedynie słowo SEKS. Seksualność dotyczy znacznie głębszych konstruktów:
- identyfikacja płciowa,
- role płciowe i seksualne,
- orientacja psychoseksualna,
- działania prokreacyjne,
- emocje i stany emocjonalne,
- intymność,
- bliskość,
- relacje.
Natomiast doświadczanie i wyrażanie seksualności można przestawić w takich obszarach jak: myśli, fantazje, pragnienia, przekonania, postawy, wartości czy potrzeby. Przejawiają się one w zachowaniach i mogą być realizowane w pojedynkę, w parze i w relacjach, które nie są monogamiczne.
Ludzka seksualność kształtuje się pod wpływem wielu czynników. Nie tylko biologicznych, a także:
- kulturowych,
- społecznych,
- ekonomicznych,
- politycznych,
- etycznych,
- prawnych,
- historycznych
- religijnych
- duchowych (bowiem religijność i duchowość to nie to samo).
Dbanie o seksualność czyli o zdrowie
Seksualność to taki obszar, który wymaga zadbania. Również w rozumieniu dbałości o zdrowie. Można bowiem doświadczyć problemów zdrowotnych w obszarze seksualności. To dokładnie tak samo jak w obszarze ciała czy naszej psychiki. Mogą one funkcjonować świetnie, jednak mogą też wymagać naszego zadbania.
Z seksualnością jest tak samo. Trzeba o nią dbać na bardzo wielu płaszczyznach – i tej cielesnej i tej emocjonalnej i tej duchowej. Od lat 70-ych Światowa Organizacja Zdrowia (World Health Organization, WHO) zajmuje się tematem zdrowia w obszarze seksualności. Wszystko dzięki temu, że seksuologia bardzo intensywnie się rozwija, wiemy więc o tej sferze coraz więcej.
Za sprawą większej ilości rzetelnych badań naukowych, działań osób aktywistycznych i specjalistów z dziedziny, wzrasta świadomość na temat seksualności. Nawet w takim kraju jak Polska, gdzie robi się wiele by edukacja seksualna nie istniała. Doświadczamy czegoś wręcz przeciwnego – antyedukacji seksualnej, którą gwarantują nam kościół katolicki pożeniony z polskim rządem.
Na skutek ciągłego rozwoju dziedziny jak i specjalistów, aktualna definicja zdrowia seksualnego utworzona przez WHO, brzmi:
„Zdrowie seksualne jest dobrostanem fizycznym, emocjonalnym i społecznym w odniesieniu do seksualności; nie jest jedynie brakiem choroby, zaburzeń funkcji bądź ułomności. Zdrowie seksualne wymaga pozytywnego i pełnego szacunku podejścia do seksualności oraz związków seksualnych, jak również do możliwości posiadania dających przyjemność i bezpiecznych doświadczeń seksualnych, powinno być wolne od przymusu, dyskryminacji i przemocy. Aby osiągnąć i utrzymać zdrowie seksualne, prawa seksualne powinny być respektowane, chronione i spełniane”.
Prawa seksualne
To istotne by zauważyć, że w przedstawionej definicji jest mowa o prawach seksualnych. Czym one są i czego konkretnie dotyczą? Te prawa to podstawowe, uniwersalne, fundamentalne prawa człowieka. Cytując za Deklaracją Praw Seksualnych Człowieka WHO:
1. Prawo do równości i niedyskryminacji
2. Prawo do życia, wolności i bezpieczeństwa osobistego
3. Prawo do niezależności, autonomii i nietykalności cielesnej
4. Prawo do wolności od tortur, okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania i karania
5. Prawo do wolności od wszelkich form przemocy i przymusu
6. Prawo do prywatności
7. Prawo do najlepszego możliwego do osiągnięcia stanu zdrowia, w tym zdrowia seksualnego, wraz z możliwością przeżywania przyjemnych, satysfakcjonujących i bezpiecznych doświadczeń seksualnych
8. Prawo do korzystania z dobrodziejstw postępu naukowego i jego zastosowań
9. Prawo do informacji
10. Prawo do nauki oraz prawo do kompletnej i wyczerpującej edukacji w zakresie seksualności
11. Prawo do zawierania, życia w i rozwiązywania małżeństw, związków partnerskich oraz zbliżonych rodzajów relacji i związków opierających się na poszanowaniu równości oraz na pełnej i niewymuszonej zgodzie partnera
12. Prawo do podejmowania decyzji o posiadaniu lub nieposiadaniu dzieci, o ich liczbie oraz odstępach czasowych między dziećmi oraz prawo do informacji i środków niezbędnych do podejmowania tych decyzji
13. Prawo do wolności myśli, opinii oraz wyrażania ich
14. Prawo do wolnego stowarzyszania się i pokojowych zgromadzeń
15. Prawo do udziału w życiu publicznym i politycznym
16. Prawo dostępu do wymiaru sprawiedliwości, środków naprawczych i odszkodowawczych
Obszerny opis każdego z praw do znalezienia w Deklaracji Praw Seksualnych Człowieka WHO.
Zdrowie seksualne w obliczu rehabilitacji seksualnej
Rehabilitacja ruchowa to znany nam termin. Nawet jesteśmy oswojeni z tą formą dbania o zdrowie. Jednak rehabilitacja w obszarze seksualności to coś, co bardzo często trudno nam zdefiniować, a nawet sobie wyobrazić.
Termin rehabilitacji seksualnej dotyczy procesu skupiającego się na usprawnianiu i umożliwianiu realizacji satysfakcjonującego życia seksualnego. Dotyczy zatem osób z niepełnosprawnością, które pomimo jej występowania wciąż są istotami seksualnymi. Mają swoje potrzeby, pragnienia i fantazje w obszarze seksualności.
Niestety w Polsce na osoby z niepełnosprawnościami często patrzy się jak na dzieci. Nie pozwala im się na zaistnienie w pewnych obszarach, w ramach własnego wyobrażenia. Osoby z niepełnosprawnościami są kastrowane społecznie, zupełnie jakby niepełnosprawność ograbiła je z obszaru seksualności.
Seksualność jest nieodłączną częścią życia każdej osoby niezależnie od tego czy doświadcza niepełnosprawności i w jakim stopniu. Dlatego zadbanie o rehabilitację seksualną jest tak ważne – pozwala na zadbanie o zdrowie seksualne lub jego przywrócenie.
Zadania rehabilitacji seksualnej
Jednym z głównych zadań rehabilitacji seksualnej jest leczenie i/lub minimalizowanie zaburzeń seksualnych, wynikających z:
- choroby
- doświadczonego urazu
To jest ogólny obraz rehabilitacji seksualnej, gdy popatrzymy na jej cele widoczne stają się:
- zdobywanie wiedzy z obszaru seksualności i osiągania satysfakcji seksualnej
- znajdowania technik i form ekspresji seksualnej, z uwzględnieniem możliwości i ograniczeń każdej osoby, również osoby niepełnosprawnej
- zwiększanie świadomości odnośnie własnego ciała
- praca nad przekonaniami i stereotypami dotyczącymi seksualności
- edukacja i poradnictwo w zakresie antykoncepcji i płodności
- praca ze światem wewnętrznym – emocjami, myślami, obrazem siebie, samooceną, poczuciem własnej wartości, lękiem; mają one ogromny wpływ na jakość życia jak i jakość życia intymnego
Rehabilitacja seksualna a propozycje systemu ochrony zdrowia
Ogromnym problemem w obszarze seksualności osób z niepełnosprawnościami są stereotypy, przekonania oraz ogromna tabuizacja tematu. Jednak to nie wszystko, to o czym napisałam wcześniej przekłada się na to, jak działa system ochrony zdrowia w Polsce. Brak specjalistów, brak rzetelnej wiedzy w temacie na etapie kształcenia lekarzy czy pielęgniarek powoduje, że wielokrotnie osoby z niepełnosprawnościami nie mają do kogo zwrócić się po pomoc. Zatem pozostają im organizacje pozarządowe lub specjaliści działający w ramach prywatnej praktyki.
Problemem jest nie tylko niedobór specjalistów w tym obszarze. Także to, że taka praca wymaga szalenie indywidualnego podejścia. Nie można na osoby z niepełnosprawnościami patrzeć jak na osoby „z klucza”. Nawet osoby doświadczające tej samej niepełnosprawności, mogą doświadczać czegoś zupełnie innego w obszarze seksualności. Nie da się „uśredniać” osób z niepełnosprawnością w zakresie dbałości o ich zdrowie seksualne. Jak żadnej innej grupy osób o których zdrowie seksualnego należałoby zadbać.
Rehabilitacja seksualna a edukacja seksualna
Seksualność to bardzo złożony i szeroki temu. Nie można działać od szablonu, uśredniać, nie da się iść na łatwiznę, jeśli wsparcie ma być skuteczne i efektywne. Dlatego edukacja seksualna ma ogromne znaczenie. Pozwala na to by w mikro-społecznościach, jak i całych społeczeństwach nie szerzyć stereotypów i szkodliwych przekonań. A przynajmniej ograniczyć ich skalę.
Na skutek występowania stereotypów i szkodliwych przekonań, ludzie cierpią. Na skutek pożenienia kościoła katolickiego z rządem w Polsce, sam brak edukacji seksualnej często prowadzi do tego cierpienia. Nie można tego bagatelizować bo przekłada się to również na ustawodawstwo – np. ustawę dotyczącą aborcji czy dostępu do antykoncepcji.
Edukacja seksulana prowadzi więc do ograniczenia cierpienia, zwiększenia świadomości społecznej odnośnie seksualności człowieka w tym człowieka z niepełnosprawnościami. Potrzebne są zmiany w tym zakresie, jak i w zakresie zwiększenia dostępności do usług medycznych w obszarze seksualności dla osób z niepełnosprawnościami.
Konsultacje Avalon
Jak można przeczytać w jednym z postów na Instagramie Fundacji Avalon zorganizowane zostaną konsultacje w obszarze rehabilitacji seksualnej. Warto skorzystać z tej możliwości:
„🔥 Uwaga super news! Fundacja Avalon w ramach @Projekt Sekson rusza z nową usługą konsultacji z rehabilitacji seksualnej dedykowanych osobom z niepełnosprawnościami, ich partnerom i partnerkom! Pierwszy dyżur już 16 lipca! 😍
Profil Fundacji Avalon na Instagramie
✔ Godzinne konsultacje będą odbywały się w formie stacjonarnej w Fundacji Avalon lub online, a prowadzić je będzie seksualożka i edukatorka seksualna Patrycja Wonatowska, @patrycjawonatowska.
✔ Konsultacje będą usługą płatną, natomiast osoby z orzeczeniem o niepełnosprawności będą mogły skorzystać z dofinansowania usługi przez Fundację Avalon na każdą wizytę.
‼ Komplet informacji o samej usłudze, terminach i formie zapisów znajdziecie tu na stronie internetowej Projektu Sekson w zakładce “Rehabilitacja seksualna” – link w BIO!
Sprawdźcie koniecznie i zachęcamy do zapisów! „
Jeżeli znasz kogoś, kto potrzebuje konsultacji w obszarze rehabilitacji seksualnej, prześlij proszę ten osobie ten tekst! Pierwszy dyżur już 16 lipca!
Źródło:
- M. Lew-Starowicz, Z. Lew-Starowicz., V. Skrzypulec-Plinta, „Seksuologia”, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2017
- Deklaracja Praw Seksualnych Człowieka WHO, 2014
