Antykoncepcja awaryjna, to nie to samo co aborcja farmakologiczna. Czym zatem jest? Czy jest legalna i dostępna w Polsce?
Czym jest antykoncepcja awaryjna?
Antykoncepcja awaryjna, nazywana również antykoncepcją postkoitalną czy „tabletką po”, to metoda stosowana w określonej sytuacji. Często mówi się, że w sytuacji niezabezpieczonego stosunku seksualnego, jednak chcę zwrócić Twoją uwagę na to, że nie tylko. Antykoncepcję awaryjną stosujemy również gdy:
- zastosowana antykoncepcja zawiodła
- jest podejrzenie, że zastosowana antykoncepcja zawiodła (np. zsunięcie czy pęknięcie prezerwatywy)
Jest to metoda, która ma pozwolić na to by nie doszło do ciąży. Zatem antykoncepcja awaryjna nie jest metodą aborcji farmakologicznej, bo nie przerywa ciąży.
Jak działa antykoncepcja awaryjna?
Jej działanie polega na hamowaniu lub opóźnianiu owulacji. To uniemożliwia zapłodnienie komórki jajowej przez plemnik oraz implantację (zagnieżdżenie) zapłodnionej komórki jajowej w jamie macicy. Jednak aby antykoncepcja awaryjna była skuteczna, należy je przyjąć najszybciej jak to możliwe, po sytuacji w której zaistniało lub podejrzewamy, że zaistniało ryzyko ciąży.
Czas odgrywa ogromną rolę dlatego, że te środki działają głównie poprzez zahamowanie owulacji. W zależności jednak od tego jaki środek zażywamy, potencjalny czas w którym antykoncepcja awaryjna będzie skuteczna jest różny.
Dostępne środki antykoncepcji awaryjnej w Polsce
Obecnie w Polsce dostępne są dwa rodzaje tabletek „dzień po” o różnych substancjach czynnych:
- ellaOne, zawierające octan uliprystalu, który można przyjąć do 120 godzin (5 dni) po ryzykownym stosunku
- Escapelle, zawierające lewonorgestrel, który można zażyć do 72 godzin (3 dni) po stosunku seksualnym
Skuteczność tych preparatów zależy głównie od fazy cyklu miesiączkowego, w której zostaną one przyjęte. Stąd czas ma ogromne znaczenie – im szybciej tym lepiej. Optymalnym jest zażycie tabletek w czasie do 12 godzin od kontaktu seksualnego, gdyż wtedy działają najskuteczniej.
Czy „tabletka po” jest dostępna bez recepty?
Antykoncepcja awaryjna, czyli „tabletki po” obecnie nie są możliwe do zakupienia bez recepty – niezależnie od wieku. Konieczna jest wizyta lekarska oraz wypisanie recepty co rodzi duży problem, ponieważ nie wszystkie osoby mają dostęp do lekarza, tym bardziej, że na NFZ kolejki są bardzo długie. Zatem często wizyta wiąże się z dodatkowym kosztem – zapłatą za wizytę w gabinecie prywatnym.
To wszystko nie sprzyja zadbaniu o zdrowie, a niektórych przypadkach nawet o życie, gdy jest podejrzenie ryzyka zajścia w ciążę. Dla niektórych wizyta lekarska jest niemożliwa w czasie krótszym niż kilkanaście dni nie tylko z powodu kosztów, a także z powodu procesu logistycznego (np. mieszkanie w miejscu wykluczonym komunikacyjnie).
Dlatego duże znacznie ma to, żeby antykoncepcja awaryjna była dostępna bez recepty. Nazwa „awaryjna” oznacza, że potrzebujemy jej nagle, szybko, że to nie było planowane. A ponieważ żadna antykoncepcja nie daje nam 100% gwarancji na uniknięcie ciąży, to oznacza, że zdarza się, że nawet stosując regularną antykoncepcję, możemy potrzebować antykoncepcji awaryjnej.
Na stronie lekarza Jarosława Górnickiego można otrzymać receptę na dostępną w Polsce antykoncepcję awaryjną za symboliczną złotówkę. Jeżeli jej potrzebujesz, a nie mas możliwości otrzymać tej recepty szybciej, polecam Ci skorzystanie w tej opcji.
Prawo do ochrony zdrowia i życia, a polityczna rzeczywistość
Obecnie dostępność „tabletki po” jest realna tylko wówczas, kiedy mamy receptę. Jednak powstał projekt ustawy, w której zakłada się, że antykoncepcja awaryjna ma być dostępna bez receptydla osób od 15 roku życia, co ma ogromny sens. Takie podejście do koncepcji awaryjnej pozwala na:
- ochronę zdrowia
- ochronę życia
- uniknięcie skutków ubocznych niechcianej ciąży (znacznie bardziej dotkliwych niż ewentualne skutki uboczne zażycia antykoncepcji awaryjnej)
- traktowanie człowiek podmiotowo – zgodnie z prawem do ochrony zdrowia i życia jak i Praw Człowieka
Chcąc zadbać o zdrowie i życie osób, które mogą być w ciąży, należy sprawić by systemowo i szeroko dostępna była:
- edukacja seksualna
- antykoncepcja
- antykoncepcja awaryjna
- tabletki poronne/tabletki aborcyjne