Żałoba to intensywne doświadczenie pełne emocji, które każdy przeżywa inaczej. Teoria Williama Bridgesa, wyróżniająca etapy: koniec, strefę neutralną i nowy początek, co pomaga zrozumieć proces żałoby i nadać sens trudnym emocjom.
Żałoba jako proces – czyli?
Żałoba to doświadczenie intensywne i transformacyjne, które może przynieść szerokie spektrum emocji – od smutku po bezradność i poczucie zagubienia. Każdy przeżywa ją inaczej, o czym więcej pisałam tutaj, jednak dla wielu osób żałoba jest również procesem, prowadzącym do wewnętrznej przemiany, budowania nowej tożsamości.
Teoria Przemian Williama Bridgesa, pierwotnie rozwinięta w kontekście adaptacji do zmian, oferuje cenny wgląd, jak przechodzić przez żałobę w trzech etapach: koniec, strefa neutralna i nowy początek. Zrozumienie tych etapów może pomóc osobom w żałobie zaakceptować własny proces, a także nadać sens trudnym emocjom i doświadczeniom.
Żałoba jako proces, etap pierwszy – koniec
Pierwszy etap żałoby, zgodnie z teorią Bridgesa, to koniec. Jest to etap, w którym konieczne jest zaakceptowanie straty, jako czegoś ostatecznego i pożegnania z osobą, która odeszła. Na tym etapie dochodzi do konfrontacji z rzeczywistością, że dotychczasowy świat uległ zmianie. Emocje, które mogą się pojawić, to smutek, gniew, niedowierzanie, bezradność, poczucie pustki i wiele innych.
Jak wówczas działać?
- Pozwól sobie na emocje: Ten etap to czas na przeżywanie pełni emocji, które są częścią pożegnania. Pamiętaj, że smutek, złość czy żal są naturalne – każdy ma prawo je odczuwać, nawet jeśli niektóre z tych emocji wydają się sprzeczne.
- Wykonaj rytuał pożegnania: Rytuały mogą pomóc w symbolicznej formie zakończyć pewien rozdział. Może to być napisanie listu do osoby, która odeszła, czy stworzenie miejsca pamięci. Rytuał może mieć ogromną moc terapeutyczną i pozwala wyrazić niewypowiedziane emocje.
- Wsparcie bliskich: Otaczaj się osobami, które akceptują Twój ból i nie narzucają oczekiwań co do Twojego powrotu do „normalności.” Wspólne rozmowy, wspomnienia i czas spędzony wśród przyjaciół i rodziny może pomóc złagodzić poczucie osamotnienia.
Żałoba jako proces, etap drugi – strefa neutralna, czyli czas poszukiwania
Kolejny etap to strefa neutralna, którą Bridges opisuje jako przestrzeń między dawnym a nowym życiem. W tej fazie, chociaż fizycznie i mentalnie zdajemy sobie sprawę z końca, często nie mamy jeszcze jasnej wizji przyszłości. Często towarzyszą temu zmienne emocje, takie jak zagubienie, niepewność, a czasem nawet wątpliwości co do dalszego sensu życia. W żałobie może to być najtrudniejszy okres, pełen pytań i refleksji nad przyszłością bez zmarłej osoby.
Więcej na ten temat znajdziesz w artykule: Kiedy tracimy sens życia. Jak przeżyć żałobę?
Jak wówczas działać?
- Daj sobie czas: Ten etap może trwać długo i nie ma w nim pośpiechu. To czas na przetwarzanie emocji i odnajdywanie siebie w nowej rzeczywistości. Nie spiesz się, aby „wrócić do normalności,” i pozwól sobie na różnorodność przeżyć.
- Zastanów się nad wartościami: W obliczu straty wiele osób zaczyna redefiniować swoje priorytety i wartości. Zastanów się, co teraz ma dla Ciebie znaczenie. Może pojawią się nowe cele lub chęć zmiany czegoś w swoim życiu.
- Wsparcie terapeutyczne: Terapia czy wsparcie psychologiczne w tym czasie, może być wyjątkowo pomocna. Rozmowy mające działanie terapeutyczne, z osoba oferująca profesjonalne wsparcie, pozwalają na głębsze zrozumienie siebie, swoich emocji i potrzeb, a także odnalezienie w sobie siły do adaptacji do nowej rzeczywistości.
Żałoba jako proces, etap trzeci – nowy początek
Ostatni etap żałoby według Bridgesa to nowy początek. To moment, kiedy zaczynamy odbudowywać swoje życie w nowej rzeczywistości. W żałobie może to oznaczać, że zaczynamy powoli integrować stratę z własnym życiem, odnajdując równowagę i otwierając się na przyszłość. Z czasem uczymy się, jak włączać wspomnienia o zmarłej osobie do naszego życia, przyjmując je jako część naszej historii.
Jak wówczas działać?
- Znajdź nowe cele: Po okresie żałoby wiele osób czuje potrzebę odkrycia nowych aktywności lub zrealizowania dawnych pasji. Daj sobie czas na odkrycie, co teraz ma dla Ciebie znaczenie, czy to nowa pasja, hobby czy relacje.
- Utrzymuj więź symbolicznie: W teorii Bridgesa nie chodzi o całkowite zapomnienie osoby zmarłej, lecz o stworzenie dla niej miejsca w swojej przeszłości i wspomnieniach. Możesz pielęgnować symboliczne rytuały, wspominać lub utrzymywać przedmioty przypominające o tej osobie.
- Twórz codzienność pełną sensu: Wprowadź do swojej codzienności drobne zmiany, które odzwierciedlają Twoje nowe wartości i doświadczenia. Ten etap to okazja do budowania na nowo swojej rzeczywistości, w której przeszłość jest w pełni zaakceptowana, a przyszłość daje miejsce na nadzieję i nowe możliwości.
Żałoba jako proces transformacji
Przeżywanie żałoby zgodnie z teorią Bridgesa to nie tylko akceptacja straty, to również możliwość odkrycia nowej tożsamości i nadania nowego sensu życiu. Każdy z tych etapów jest wyjątkowy, jednak razem tworzą proces, który pozwala na głębsze zrozumienie siebie i odnalezienie nowego miejsca w rzeczywistości.
W żałobie nie ma „prawidłowego” tempa ani ścisłego schematu. Każda strata jest inna, a każda żałoba jest osobistą podróżą. Dając sobie prawo do przeżywania wszystkich emocji, odnajdywania wsparcia i powolnego odkrywania własnej drogi, możesz przejść przez żałobę w sposób, który przyniesie Ci ukojenie i wewnętrzną równowagę. Żałoba nie kończy się jedynie na akceptacji straty – obejmuje również proces odbudowy siebie i życia, które mimo bólu, może przynieść nowy sens i zrozumienie.
Bibliografia
- Bonanno, G. A. (2004). Loss, trauma, and human resilience: Have we underestimated the human capacity to thrive after extremely aversive events? American Psychologist, 59(1), 20–28.
- Bridges, W. (2009). Managing Transitions: Making the Most of Change (3rd ed.). Da Capo Press.
- Klass, D., Silverman, P. R., & Nickman, S. L. (Eds.). (1996). Continuing Bonds: New Understandings of Grief. Taylor & Francis.
- Kübler-Ross, E., & Kessler, D. (2005). On Grief and Grieving: Finding the Meaning of Grief Through the Five Stages of Loss. Scribner.
- Neimeyer, R. A. (2001). Meaning reconstruction and the experience of loss. American Psychological Association.
- Stroebe, M., & Schut, H. (1999). The dual process model of coping with bereavement: Rationale and description. Death Studies, 23(3), 197–224.
- Worden, J. W. (2009). Grief Counseling and Grief Therapy: A Handbook for the Mental Health Practitioner (4th ed.). Springer Publishing Company.
