23 lutego obchodzimy Ogólnopolski Dzień Walki z Depresją. Dlatego wzięłam udział w akcji organizowanej przez Fundację ITAKA. W ramach tej akcji napisałam także ten tekst.
O depresji w Polsce
Od około dwudziestu lat 23 lutego obchodzimy Ogólnopolski Dzień Walki z Depresją. Jednak pomimo tego, można odnieść wrażenie, że wiedza na jej temat jest wciąż niewystarczająca, by jej zapobiegać, odpowiednio wcześnie zwrócić się po pomoc czy też przeciwdziałać jej nawrotom lub związanych z nią śmierciom samobójczym.
Według WHO depresja jest czwartym co do częstości występującym schorzeniem na świecie. Ponadto jej wystepowanie jest wiodącą przyczyną niepełnosprawności. WHO szacuje, że do 2030 roku depresja będzie najczęściej występującym schodzeniem na świecie.
W Polsce depresja dotyczy około 2 mln osób.
Jak powiedziała prof. Hanna Karakuła-Juchnowicz kierująca zespołem I Kliniki Psychiatrii, Psychoterapii i Wczesnej Interwencji Uniwersytetu Medycznego w Lublinie:
„Pandemia CVOID19 odcisnęła się na dobrostanie wielu osób, występowanie depresji w pandemii wzrosło o 2-7 razy w tym czasie.„
Webinar „Ogólnopolski Dzień Walki z Depresją 2021”, prof. Hanna Karakuła-Juchnowicz
Natomiast z raportu „Objawy depresji i lęku wśród Polaków w trakcie epidemii COVID-19. Raport z badań podłużnych” można dowiedzieć się jak pandemia COVID19 wpłynęła na nasilenie objawów:
„W grudniu 2020 w grupie ryzyka klinicznego nasilenia objawów depresji znajdowało się 29% kobiet i 24% mężczyzn. Dodatkowo, 31% kobiet oraz 26% mężczyzn znajdowało się w grupie ryzyka klinicznego nasilenia objawów zespołu lęku uogólnionego.„
„Objawy depresji i lęku wśród Polaków w trakcie epidemii COVID-19. Raport z badań podłużnych”, dr hab. Małgorzata Gambin, dr Marcin Sękowski, dr Małgorzata Woźniak-Prus, prof. dr hab. Ewa Pisula, dr hab. Karolina Hansen, dr hab. Grażyna Kmita, mgr Karolina Kubicka, mgr Joanna Gorgol, dr hab. Mirosława Huflejt-Łukasik, dr hab. Paweł Holas, mgr Agnieszka Ewa Łyś, dr Anna Wnuk, dr Tomasz Oleksy, dr Anna Szczepaniak, dr Andrzej Cudo, prof. dr hab. Emilia Łojek, dr hab. Kamila Bargiel-Matusiewicz
Co nie jest bez znaczenia, z badań wynika, że nasilenia objawów doświadczyły osoby w różnym wieku:
„W trakcie wiosennego lockdownu (początek maja 2020) najwyższy poziom objawów depresji i lęku uogólnionego przejawiały osoby w wieku 18-24 lata, podczas gdy w grudniu najwyższy poziom objawów depresji deklarowały osoby w wieku 35-44 lata. We wszystkich czterech falach badania osoby w wieku poniżej 45 lat charakteryzowały się wyższym nasileniem objawów depresji i lęku uogólnionego niż osoby od 45. roku życia.„
„Objawy depresji i lęku wśród Polaków w trakcie epidemii COVID-19. Raport z badań podłużnych”
Na koniec jeszcze informacja jak restrykcyjna izolacja wpływa na zdrowie:
„Osoby, które w trakcie epidemii były w kwarantannie lub izolacji domowej przejawiały wyższy poziom objawów depresji, niż osoby, które nie były ani w kwarantannie ani w izolacji domowej.„
„Objawy depresji i lęku wśród Polaków w trakcie epidemii COVID-19. Raport z badań podłużnych”
Jaką twarz ma depresja?
To pytanie konkretnie dotyczy tego, jak może wyglądać osoba z depresją. I jest to jedno z częściej zadawanych pytań w przeglądarce Google (W temacie depresji). I tutaj zaskoczenie – depresja nie ma jednej twarzy. Każda twarz, może stać się twarzą depresji. Nie da się jednoznacznie okreslić tego „jak wygląda osoba z depresją”.
Warto pamiętać także o tym, że osoba doświadczająca depresji, to nie jest osoba, która się nie uśmiecha, jest osowiała i smutna. To jeden z wielu scenariuszy. Inny jest taki, że osoby z depresją mogą odczuwać radość, a jeszcze inny, że dana osoba jest postrzegana jako bardzo żywiołowa, choć jest to jedynie jej maska, przykrywająca to, jak czuje się naprawdę.
Zatem nie ma jednej twarzy depresji.
Ludzie są słabsi i stąd epidemia depresji
Porównując ilość rozpoznań depresji dzisiaj, to tej sprzed 100 lat, okazuje się wzrost rozpoznań jest dziesięciokrotny. Jednak nie wynika to ze słabości obecnych pokoleń, a z tego, że proces diagnostyczny się zmienił, mamy więcej wiedzy na temat depresji, a także więcej o depresji się mówi. To wszystko może powodować, kiedy stygmatyzacja jest mniejsza, ludzie chętnie sięgają po pomoc i dzielą się swoimi doświadczeniami.
Co aktualnie może wpływać na doświadczanie depresji?
Przyczyny mogą być bardzo różne, jednak co bardzo ważne, wiele z nich dotyczy współczesnego sposobu życia. To jeden z czynników na który mamy ogromny wpływ. Jednak wiele z pozostałych, również jest w zakresie naszej sprawczości:
- tempo życia (przeciążenie informatyczne, ilość godzin pracy, czas spędzany na odpoczynku czy aktywności fizycznej itp.)
- zmiany – nawet te na dobre, jednak wywołujące stres, napięcie
- przewlekłe stresory (szczególnie dyssatysfakcja z życia rodzinnego czy zawodowego)
- wzrost spożycia substancji psychoaktywnych i alkoholu
- masowe stosowanie leków
- niewłaściwa dieta
- wzrost długości życia
- zaniczyszczenie środowiska
Patrząc chociażby na samo przeciążenie informatyczne, dzisiaj przyswajamy około 100 tys słów dziennie (rozmowy, media społecznościowe, wiaodmości, radio, prasa). To znacząco więcej niż jeszcze 30 lat temu, nie mówiąc już o okresie sprzed 100 lat. Badania wskazują, że czas ekspozycji na media, jest predyktorem występowania depresji u osób w wieku 15-22. Zdecydowanie częściej depresja dotyczy wówczas mężczyzn.
Liczba godzin pracy w Polsce jest bardzo wysoka i wpływa to na bycie w grupie ryzyka doświadczenia depresji. Praca dłuższa niż przez 11 godzin na dobę znacząco wpływa na zwiększenie ryzyka rozwoju depresji – jest to wzrost 2,5 krotny w porównaniu z osobami pracującymi do 8 godzin na dobę. Warto zwrócić uwagę, że niemal wszystkie zawody pomocowe w Polsce wymagają takiej właśnie pracy – pielęgniarki, opiekunki osób starszych, pracownicy socjalni, pracownicy ochrony zdrowia. Osoby wykonujące te zawody, zazwyczaj nie pracują do ośmiu godzin dziennie, często pracują także w nocy czy w systemie dyżurowym. To powoduje, że osoby te znajdują się w grupie podwyższonego ryzyka.
Gdzie szukać pomocy?
Po pomoc warto zwrócić się do psychologa_żki, psychoterapeuty_ki, psychiatry_ki. Wielokrotnie spotykam się z tym, że ludzie zwlekają z pozwoleniem sobie na posuzkiwanie pomocy, głównie z powodu lęku czy przekonań. Oczywiście jest także grupa osób, która nie korzysta z pomocy, z powodu trudności finansowych czy związanych z dostępnością do specjalistów.
Jednak warto sobie na te pomoc pozwolić, chociażby w celach wykluczenia. W przypadku postawienia diagnozy ma to też swój plus – wiemy, że można działać w tym obszarze i zmienić jakość swojego życia.
Miejsca gdzie można szukać pomocy doraźnie:
- 22 484 88 01 – Antydepresyjny Telefon Zaufania, od poniedziałku do piątku w godzinach 15:00 – 20:00 [Telefon na stałe wspierają BNP Paribas i Polpharma S.A.]
- 22 484 88 04 – Telefon Zaufania Młodych, poniedziałek – sobota 11:00-21:00, czat poniedziałek-wtorek 11:00-21:00 [Telefon Zaufania Młodych działa dzięki wsparciu finansowemu marki Reserved]
- 116 123 – telefon dla osób dorosłych
- 116 111 – Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży
- 800 12 12 12 – Dziecięcy Telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka
Akcja Fundacji ITAKA
W tym roku Fundacja ITAKA skupia się na presji, jako wielowątkowym zjawisku, które może wpływać na doświadczenie depresji. W tegorocznej akcji wzięłam udział m.in ja, a także psycholożki Natalia Ziopaja i Ola Potykanowicz.
Celem akcji jest zwrócenie uwagi na to, że presja czy inne czynniki, które tak często zdarza nam się bagatelizować, mogą być szalenie ważnym sygnałem. W kwestii dbałości oz drowie warto pamiętać także o profilaktyce czyli chociażby drobnych zmianach do wprowadzenia w codziennym życiu.
Co jeszcze można zrobić, żeby wesprzeć siebie w depresji? Napisałam w artykule „Samoobserwacja w depresji”.
Źródła:
- „Objawy depresji i lęku wśród Polaków w trakcie epidemii COVID-19. Raport z badań podłużnych”, dr hab. Małgorzata Gambin, dr Marcin Sękowski, dr Małgorzata Woźniak-Prus, prof. dr hab. Ewa Pisula, dr hab. Karolina Hansen, dr hab. Grażyna Kmita, mgr Karolina Kubicka, mgr Joanna Gorgol, dr hab. Mirosława Huflejt-Łukasik, dr hab. Paweł Holas, mgr Agnieszka Ewa Łyś, dr Anna Wnuk, dr Tomasz Oleksy, dr Anna Szczepaniak, dr Andrzej Cudo, prof. dr hab. Emilia Łojek, dr hab. Kamila Bargiel-Matusiewicz
- Webinar „Ogólnopolski Dzień WLaki z Depresją 2021”, prof. Hanna Karakuła-Juchnowicz
- Webinar „Dlaczego mamy epidemię depresji?” dr n. med. Dariusz Juchnowicz
- „The Overflowing Brain. Information Overload and the Limits of Working Memory”, Torkel Klingberg
