Ostatnie dziesięcioleacia to szczególny czas, dla ochrony zdrowia psychicznego. Powstaje wiele nurtów zarówno w psychologii, jak i w psychoterapii. Często bywają one niezrozumiane. Dzisiaj chcę napisać o ACT – terapi akceptacji i zaangażowania.
Czym jest ACT?
W terapii akceptacji i zaangażowania (z j. ang. Acceptance and Commitment Therapy – ACT), terapeuta skupia się na wzmacnianiu elsatyczności psychologicznej klienta. Elastyczność psychologiczna, rozumiana jest jako zdolność do zauważania, jak i reagowania (na uczucia, myśli, sytuacje) w sposób, który jest wzmacniający. Dlatego jedną z wytycznych tego działania, jest reagowanie spójnie z wartościami i stojącymi za nimi potrzebami.
Wydawać by się mogło, że elastyczność psychologiczna jest mało znacząca. Jednak jak potwierdzają badania naukowe, przyczynia się ona do podwyższenia jakości życia oraz poradzenia sobie z doświadczanymi trudnościami. Zatem praca w duchu ACT, sprawdzi się zarówno u osób, które poszukują wsparcia, jak i tych, które w trosce o swoje zdrowie i jakość życia, poszukują profilaktycznych rozwiązań.
Jednak aby zadbać o elastyczność psychologiczną, konieczna jest umiejętność patrzenia w szerszym sepktrum. Dlatego w ACT tak chętnie wykorzystuję się uważność (z ang. mindfulness) oraz techniki oddechowe czy medytacyjne. Uważność, świadomość, obserwacja bez oceniania – mają ogromne znaczenie w pracy nad zmianami.
ACT – działania terapeutyczne i coaching
Badania naukowe potwierdzają zasadność stosowania ACT w psychoterapii jak i w coachingu. W psychoterapii można stosować ACT w pracy z: depresją, cukrzycą, stanami lękowymi o różnym charakterze (lęk społeczny, separacyjny), psychozami, uzależnieniami o różnym charakterze, chronicznym bólem, skomplikowanymi i długotrwalymi trudnościami psychicznymi.
Natomiat w przypadku chęci zadbania o siebie (prfilaktyka) czy coachingu, ACT charatkteryzuje się wysokim stopniem skuteczności w pracy ze stresem, wypaleniem zawodowym, podnoszeniem wydajności i efektywności pracwników czy pracy ze sportowcami.
W ACT przykłada się duża wagę do tego, by klient nie wchodził w unikanie, zaprzeczanie, spiralę własnych myśli czy emocji. Zamiast tego, pracuję się z klientem w taki sposób, by poszerzanie jego elastyczności psychicznej, pozwoliło na akceptację, działanie w kierunku własnych wartości i potrzeb oraz reakcji, które są wspierające, a nie szkodliwe.
Rozumiejąc różnicę między określonymi sposobami reagowania i działania, klient ma szansę na dokonanie istotnych zmian, przyczyniających się do podniesienia jakości życia.
Praca z teraputą ACT
Czytając o tym jak bardzo różni się w ACT podejście do myśli, emocji i reagowania, w odniesieniu do innych, znanych sposobów pracy, można zastanawiać się, jak taki proces pracy wygląda.
W przeciwieństwie do klasycznych nurtów terapeutycznych, w ACT nie poświęca sie zbyt dużo uwagi przeszłości, zakładając, że nie można jej zmienić. Można jedynie zmnienić obecny sposób jej potrzegania czy odczuwania. Wielokrotnie wykorzystuje się w tym celu różnego rodzaju ćwiczenia czy plany działania.
Ponieważ przeszłości nie można zmienić, a przyszłość buduję się dzisiaj, w teraźniejszości, terapeuta ACT skupia się na tworzeniu warunków umożliwiających budowanie satysfakcjonującego życia. Nawet jeżeli doswiadcza się trudnych emocji, a nawet cierpienia, traumy.
Do dokonywania zmian, potrzebna jest wiedza oraz doświadczanie. Dlatego wielokrotnie sesje z terapeutą ACT zawierają duży pierwiastek psychoedukacji. Ma to pozwolić na nabycie nie tylko wiedzy, lecz również określonych umiejętności, co przyczynia się do skutecznści stosowanej terapii.
Co bardzo ważne, terapia ACT została stworzona w oparciu o rzetelne badania naukowe, zatem zgodnie z aktualnymi standardami. Co to oznacza w praktyce? Oznacza to, że dziesiątki tysięcy naukowców na całym świecie, zajmuje się badaniem technik proponowanych przez ACT, w odniesieniu do ich skuteczności, efektywności czy dobroczynnego (pozytywnego) wpływu na klienta. Badania potwierdzają, że ACT jest bardziej skuteczna niż CBT (terapia poznawczo-behawioralna).
Dlaczego w ACT pracuję się z klientem, a nie pacjentem?
W ACT prezentuje się zupełnie inne podejście do zaburzeń czy chorób psychicznych. Traktuję się je jako elemnet doświadczania, dokładnie tak samo, jak traktuje sie ból, lęk czy cieprienie. A przecież żadno z nich nie świadczy o tym, że jesteśmy chorzy.
U podstawy takiego podejścia leży fakt, że żaden z syndromów psychiatrycznych, nie został uznany przez Światową Organizację Zdrowia (z j. ang. World Health Organization – WHO) zaspełniający najbardziej podstawowe kryteria klasyfikacji chorób. Dotyczy to również schizofrenii czy zaburzeń dwubiegunowych.
Zatem terapeuta ACT pracujący z ludźmi, nie określa ich jako pacjentów, co sugerowałoby chorobę czy zaburzenie, a jako klientów – osoby poszukujące wsparcia.
Poprzez psychoedukację zastosowaną w ACT klienci uczą sie rozróżniania i nazywania emocji, uczuć, myśli. Jednocześnie uczą sie określania czy są one wzmacniające (dobroczynne, pozytywne) czy wręcz odwrotnie – szkodliwe, utrudniające wprowadzanie pożadanych zmian. Dodatkowym działaniem jest także nauka tworzenia planów, pozwalających na prowadzanie realnych zmian w życiu.
O podejściu ACT do cierpienia, bólu
W ACT na wieke obszarów zycia sie inaczej niż w przypadku klasycznych terapii. W moim odczuciu szczególnie patrzy się na cierpienie, t raumę iból psychiczny.
Napisałam o tym artykuł, zapraszam do lektury tutaj: „Cierpienie nie jest słabością”
A o moich wrażeniach po spotkaniu z jednym z twórców tej terapii, poczytaj tutaj: „Pokochaj siebie jak tego, kogo kochasz najbardziej na świecie. Kelly Wilson – warsztat ACT.”
Źródło:
- Dewane, C. The ABCs of ACT. Social Work Today, 2008;8(5):34.
- Forman EM, Herbert JD, Moitra E, Yeomans PD, Geller PA. A randomized controlled effectiveness trial of acceptance and commitment therapy and cognitive therapy for anxiety and depression. Behavior Modification. November 2007;31(6):772-799
- Hayes, S. About ACT. Association for Contextual Behavioral Science. Accessed Feb 6 2017
- Hayes, S. C., Strosahl, K. D., & Wilson, K. G. (2012). Acceptance and Commitment Therapy, Second Edition: The Process and Practice of Mindful Change (2nd edition). New York: The Guilford Press
- Long, D. ACT Certification. Assoc for Contextual Behavioral Science.
- Ruiz, F. J. (2012). Acceptance and commitment therapy versus traditional cognitive behavioral therapy: A systematic review and meta-analysis of current empirical evidence. International Journal of Psychology and Psychological Therapy, 12(3), 333-358.
