W przypadku chorób onkologicznych najczęściej rozmawia się o lekach. Wciąż zbyt mało uwagi zwraca się na działanie w obszarze psychicznym. Jakie efekty daje terapia ACT u kobiet w nowotworem piersi, doświadczających lęków i depresji?
Dlaczego terapia akceptacji i zaangażowania (ACT) sprawdza się u pacjentów onkologicznych?
Wielu osobom może się wydawać, że akceptacja w przypadku choroby nowotworowej jest czymś, co w niczym nie pomaga. Jednak jeśli trochę wiemy o psychologicznym funkcjonowaniu człowieka, znamy mechanizm akceptacji i rozumiemy wartość, jaką wnosi w ludzkie życie.
Osoby chore, które otrzymują diagnozę, w pierwszym momencie doświadczają wewnętrznej niezgody – załamują się lub buntują, jednak w przeważającej części przypadków nie są w stanie uwierzyć, że to jest sytuacja, która ich dotyczy. Nagminnie zadają sobie pytanie „dlaczego ja?”, które jest jednym z najgorszych pytań. Dlaczego? Bo nigdy nie znajdą na nie odpowiedzi.
Brak akceptacji, stawia je w stanie walki – ze światem, bliskimi, lekarzami. To jest sytuacja, w której nie szuka się rozwiązania, bo emocje, pretensje i niezgodna na chorobę, kompletnie spalają. Zatem na poszukiwanie rozwiązań, zwyczajnie nie ma przestrzeni ani siły.
To tak jak w przypadku alkoholika – dopóki on sam nie zaakceptuje choroby czyli „nie przyzna się przed sobą”, że to jest problem, nic się nie zmieni. Dlatego akceptacja ma tak duże znaczenie, zarówno w codziennym życiu, jak i w sytuacjach kryzysowych, jaka niewątpliwie jest wiadomość i terminalnej chorobie.
Nie ma zatem nic dziwnego w tym, że w przypadku diagnozy o chorobie, na skutej tych wszystkich procesów człowiek może popaść w depresję czy doświadczać lęków.
Co daje stosowanie ACT w chorobie nowotworowej?
Z badań wynika, że zastosowanie grupowych interwencji ACT, pozwala na zaakceptowanie wszelkich emocji i negatywnych doświadczeń, poprzez wykorzystanie uważności i inne metody.
Głównym celem wykorzystywania tych technik jest nauczenie pacjentów, by nie stosowali zbędnych działań, które nie pomagają w procesie zdrowienia. Nacisk kładzie się na kontrolowanie trudnych emocji, obniżanie ich natężenia, w celu osiągania elastyczności psychicznej, która jest podstawowym celem modelu ACT.
Jednym z celów badaczy było również wspieranie pacjentów w poszukiwaniu ich wartości oraz zachęcanie do dziania w oparciu o te wartości. To szalenie ważne, bo w sytuacjach kryzysowych, ludzie mają tendencję do skupiania się na deficytach, co zazwyczaj ich pogrąża, pogłębiając stan w jakim się znajdują. To konkretne badanie, które chce przytoczyć, dotyczyło kobiet doświadczających w chorobie nowotworowej depresji i lęków.
Wyniki badań dotyczące stosowania ACT w chorobie nowotworowej
W wielu badaniach wykazano, że stosowanie ACT jest pomocne w przypadku chorób nowotworowych. Badanie przeprowadzone w 2014 roku przez Hulbert-Williams, Storey i Wilson wskazuje, że tego rodzaju interwencja psychologiczna ma duży wpływ na budowanie odpowiedniego nastawienia do choroby. Takiego, które jest pomocne w procesie leczenia.
Inne badanie wskazują, że zmiany w obszarze elastyczności psychologicznej, osiągane poprzez zastosowanie ACT, spowodowały zmiany w jakości życia, cierpieniu oraz nastroju osób chorych. Dlaczego jest to tak ważne, przeczytasz w poniższych artykułach:
- „Rola emocji w procesie rozwoju choroby oraz w procesie zdrowienia.”
- „Czy emocje mają znaczenie w zapadalności na choroby nowotworowe?”
Okazuje się również, że emocjonalna akceptacja choroby przez pacjentów, ma wpływ na zmniejszenie odczuwanego bólu. To jeden z większych problemów, z jakim zmagają się chorzy, ponieważ wizja bólu związana jest ze wzbudzeniem silnego lęku, co potęguje poczcie braku zgody na chorobę i utrudnia proces akceptacji. Zatem ból, to nie jest kwestia jedynie subiektywnych odczuć, a czynnik, który może wyhamować proces leczenia.
Znaczenie uważności u pacjentów onkologicznych
Według innych badań fakt, że w ACT stosuje się uważność, znacząco wpływa na sukces tej metody. Wnioski badań są proste – program Mindfulness-Based Stress Cancer Program Management, jest szalenie skuteczny w redukcji stresu, poprawia jakość życia oraz dobrostan duchowy.
Należy zwrócić uwagę, że stosowanie uważności w procesie leczenia, przynosi bardzo wiele korzyści choremu – podnosi poziom samopoczucia, zmniejsza objawy psychologiczne i reaktywność emocjonalną, a także prowadzi do lepszej regulacji zachowań.
Więcej o uważności przeczytasz w tych artykułach:
- „Mindfulness czyli co?”
- „Uwierz w siebie. Zatrzymaj się. Bądź tu i teraz.”
- „Uważność – poprzyglądaj się własnym myślom [ćwiczenie]”
- „Znaczenie oddechu w codziennym życiu [+ćwiczenia]”
- „Czym jest medytacja? [+ćwiczenie]”
- „Oddech oczyszczający [+ćwiczenie]”
- „Co wspólnego ma uważność z cierpieniem i etyką w życiu codziennym?”
Dlaczego ACT ułatwia chorym życie?
W przypadku pacjentów onkologicznych, konieczne jest znalezienie strategii, które pozwolą na utrzymanie zdrowia psychicznego w trakcie procesu leczenia. Wiele metod wykorzystywanych w ACT na to pozwala. Jednym z kluczowych działań jest stosowanie narzędzi, które pozwalają na pogodzenie się z doświadczaniem przykrych emocji i myśli, których pacjenci usiłowali uniknąć lub im zaprzeczać.
Stosowanie uważności znacząco ułatwia proces akceptacji, co pozwala na osiąganie realistycznych celów, skupienie na rozwiązaniach i godne życie, bez względu na to, jak długo ono potrwa od momentu diagnozy.
Nie bez znaczenia jest forma w jakiej pracuje się w ACT. Skupienie na wartościach, zasobach klienta, które można wykorzystać w procesie zachowania zdrowia psychicznego i wspierania leczenia, zamiast skupienia na deficytach czy brakach. Ponadto w ACT buduje się relacje partnerką, a nie hierarchiczną.
Co ważne, w ACT cierpienie i ból psychiczny czy fizyczny, traktuje się jako naturalny element życia, a nie coś, czego należy unikać. Natomiast postępu nie mierzy się poziomem osiągnieć, a tym, że osoba chora jest w stanie żyć w teraźniejszości, bez żałowania przeszłości (czasu sprzed diagnozy) czy zamartwiania się przyszłością (w oparciu o lęk „co będzie”).
Ważnym czynnikiem w ACT jest dbanie o wysoką jakość życia. Znaczenie ma to, że człowiek nawet w tak poważnej chorobie jest w stanie żyć godnie, bez pogrążania się w bólu, stracie i poczuciu bezsensu.
Cenne wnioski
Z przytoczonych badań wynika, że zastosowanie ACT wzmacnia pacjentki onkologiczne, chorujące na nowotwór piersi, w radzeniu sobie z kryzysem, jakim jest choroba, akceptacją i dążeniem do rozwiązań (podniesieniu jakości życia, zmniejszeniu bólu i objawów psychicznych jak chociażby depresja czy lęki).
Między innymi dlatego psychologia pozytywna znajduje bardzo szerokie zastosowanie w pracy z osobami w kryzysie, w tym również w przypadku chorób nowotworowych.
Źródło
- S. Mohabbat-Bahar, F. Maleki-Rizi, M.E. Akbari, M. Moradi-Joo, Effectiveness of Group Training Based on Acceptance and Commitment Therapy on Anxiety and Depression of Women with Breast Cancer, Iran J Cancer Prev. 2015;8(2):71-6
